هر زن و شوهری بدون استثناء می خواهند زندگی مشترک با صفا و لذتبخش و سعادتمندی داشته باشند و برای یافتن چنین سعدتی، به دنبال عوامل خوشبختی و سعدت می ورزند: سؤال می کنند، می اندیشند، کتاب می خوانند و مشورت می کنند تا به مقصود خود برسند. حتی دیدم که این سؤال را در رسانه های گروهی مطرح کرده بودند و جوابهای متعددی از این قبیل آمده بود:
عوامل خوشبختی عبارت است از: تفاهم، صداقت، عقل و تدبیر و… همه اینها نظراتی بسیار درست و مفید و سودمند است، ولی دو عیب کوچک دارد: اول اینکه کلی گویی است و مردم در تطبیق این کلیات با مصادیقش دچار اشتباه می شوند؛ دوم ایتکه وساوس شیطان در کار است و بعضی از مردم در عین حال که می دانند و یقین دارند که صفا و صداقت و وفا بهتر از دورویی و دروغ و خلف وعده است، ولی روحیات زشتی که در وجود آنها ریشه دوانیده است – مانند حرص و تکبر و خود محوری و شهوت پرستی – نمی گذارد آنان به راه صدق و صفا بروند و طریق مسالمت و وفا بپیمایند. نویسنده در این درس شاید بتواند عیب اول را تا حدودی رفع کند و در مسائل خانوادگی وارد جزئیات شود – نظیر سلام کردن به نام خوب صدا زدن و به استقبال رفتن و مانند آن که در جلد اول بیان کردیم – ولی نسبت به عیب دوم کاملا اظهار عجز و ناتوانی می کند. نه تنها نویسنده حقیر و بی بضاعت در این میدان کمیتش لنگ است، که حتی پیعمبران الهی و سرسلسله آنها که اشرف کائنات بود و در تبلیغ و دعوت به سوی حق، آفریدگار جهان آفریده ای مانند او ندارد، از به راه آوردن امثال ابوجهل و ابولهب اظهار عجز نمود تا آنجا که فرمود: انک لا تهدی من أحبیث.(142)
خدایا! بر روی این تربت پاک تو که آدمیزادگان دو پای بدتر از حیوانات چارپایی زندگی می کنند، سوگندت می دهیم که دلهای ما را در معرض آن وساوس خطیر قرار مده.
و اما اشکال اول به این شکل رفع می شود که ما را در کلیات به نمونه ها و مصادیق اشاره کنیم و لذا در اینجا به طور فشرده عوامل خوشبختی را متذکر می شویم و تقریبا این درس را می توان چکیده این دو جلد کتاب تلقی کرد. به طور کلی عوامل مذکور بعضی مربوط به قبل از ازدواج و برخی مربوط به بعد از ازدواج است.
1. گذشت و اغماض
همان طور که در درس پنجاهم گفتیم، بیشترین سفارش اسلام در امر همسری، گذشت و اغماض هر یک از زن و شوهر در لغزشها، کج خلقیها و اشتباهات یکدیگر است؛ زیرا خداوند متعال شاید زن و شوهری با وحسات و طرز تفکر کاملا یکسان در روی زمین خلق نکرده باشد. عفو کثیر از صفات خداوند حکیم است که مؤمنان را به این خصلت سفارش کرده است.(143) عفو از روشهای تربیت و مایه کمال روحی عفو کننده و عفو شنونده است و از سایر شیوه های برخورد مثل انتقام گرفتن، به رو آوردن و منت گذاردن، حکم و داور برگزیدن و دیگران را دخالت دادن، دادگاه رفتن و دادخواست نوشتن، از دیگران راه حل خواستن و در دل کردن و خلاصه از هر راه حل دیگری بهتر و زودتر زن و شوهر را به خواسته و هدفشان می رساند.
زن و شوهر؛ مدت کوتاه خواستگاری و حتی در مدت ببن عقد تا عروسی نمی توانند به طور کامل یکدیگر را درک کنند و لذا در این مدت باید در کلیان و اصول زندگی به تفاهم برسند (مثا دختر یا پسر قبل از ازدواج باید بداند که همسرش به احکام الهی حداقل در سطح انجام فرایض و ترک محرومات مقید و از اخلاق سالم و عفت و نجابت خانوادگی برخوردار است و در هر مورد که اختلاف نظر پیدا شد هر دوی آنها به حکم خداوند عمل می کنند)؛ بعد از ازدواج در سایر مسائل با شیوه های دیگر مثل گذشت و اغماض بین خود به تفاهم برسند.
یکی از مصادیق گذشت و اغماض این است که در برگزاری مجلس عروسی اگر فامیل زن به فامیل شوهر می گویند ما میهمان زیاد داریم، زیاد غذا بپزید و بعد آنها هم می پزند اتفاقا میهمانها نمی آیند، این امر موجب دلتنگی نشود و گله نکنند که شما که می دانستید میهمانها نمی آیند چرا گفتید، یا چرا زیاد دعوت کردید و غذا کم آمد.
2. صداقت
دختر و پسر از لحظه خواستگاری تا آخر عمر باید بدانند که هیچ کس دلسوزتر از شریک زندگی آنها نیست و دلسوزی وقتی محقق می گردد که صداقت و راستی در کار باشد. بخصوص در فاصله عقد و عروسی که هر یک از آندو با تیز بینی و فراست و کیاست فوق العاده می خواهند همسر آینده خود را بشناسند، باید ادعاها مبالغه ها و سخنان اغراق آمیز از میان برود و آن طور که هستند خود را وانمود سازند تا بتوانند به آنچه می گویند در زندگی آینده خود تحقق بخشند و اعتماد یکدیگر را جلب نمایند، نه اینکه مانند رئیس جمهورهای کاندید شده پشت به خدا و ملت کنند که ابتدا در باغ سبز و سرخ نشان بدهند و یک هفته بعد از انتخابات همه وعده ها را زیاد ببرند.
3. نظر خواهی از پدر و مادر
موافق بودن پدر و مادر با ازدواج فرزند نقش مؤثری در خوشبختی زوجین خواهد داشت. زیرا به طور طبیعی هر انسانی دوست دارد فزندش رفتاری داشته باشد که مورد پسند اوست. بنابراین، فرزند باید به هر شیوه ای که خود بهتر از دیگران می داند نظر والدین را در ازدواج تأمین کند، همان طور که خودش دوست دارد در آینده عروسش یا دامادش مورد پسندش باشد؛ البته نه آن طوری که خودش ناراضی باشد. خلاصه رضایت پدر و مادر از فزند در خوشبختی او بسیار مؤثر است.
4. تلاش و کوشش مرد
این عمل در تأمین نیازهای مالی خانواده بسیار مؤثر است و زن را نیز دلگرم می کند و او نیز متقابلا وادار به فداکاری در حق همسر و فرزندان و تأمین آسایش بیشتر خانواده در داخل منزل می شود.
5. خواسته ها و توقعات مناسب
مسلم است که انسان در اوایل جوانی از تجربه و درآمد و دارایی و احتمالا سطح تحصیلات پایینی برخوردار است و به تدریج همه اینها افزایش می یابد. لذا توقع داشتن منزل شخصی و وسایل منزل و اتومبیل در ابتدای زندگی خواسته معقولی نیست، همان طور که پدر و مادر انسان نیز در ابتدای زندگی زناشویی خود چنین نبودند.
از این رو، عروس و داماد عاقل، از زندگی، ضمن پذیرفتن این واقعیت باید با متانت و تلاش و الگو قرار دادن تجارب بزرگان و خردمندان و حل کردن مشکلات با همفکری و درک اوضاع فعلی جامعه، زندگی خود را از لحاظ مالی، علمی، دینی و اخلاقی به سطح مطلوب برسانند.
جهت اختصار، سایر عوامل خوشبختی را به طور گذارا اشاره می کنیم:
6. زن و شوهر باید از زمان خواستگاری آمادگی کامل برای زندگی زناشویی داشته باشند و در این مورد از یکدیگر نظر خواهی کنند. بسیاری از پدر و مادرها می خواهند دخترشان را در حین تحصیل عروس کنند، در حالی که فرزندشان آمادگی و رضایت کامل برای ازدواج ندارد.
7. به کفویت و هماهنگی فکری و روحی به طور دقیق توجه کنند. مثلا برخی از پسران به نظافت در حد لازم اهمیت نمی دهند و ممکن است کفو همسرشان نباشند، یا بعضی از دختران به ساده زیستن و حذف زوائد مقید نیستند و لذا امکان دارد کفو همسرشان نباشند.
8. ارتباط عروس و داماد قبل از ازدواج امری نکوهیده است و چه بسا کار را به طلاق بکشاند.
9. زن و شوهر باید در انجام کارها به یکدیگر کمک کنند تا بتوانند به طور واقعی شریک غم و شادی یکدیگر باشند: با هم کار کنند و با هم خسته شوند و با هم چای بخورند و رفع خستگی کنند.
10. زن باید از همسرش اطاعت کند بجز اموری که خلاف شرع است، مانند بی حجاب از خانه بیرون آمدن و مخالطت با نامحرمان و دوستان شوهر.
11. عوامل موقعیت دیگران را الگو قرار دهند.
12. نسبت به رفتار یکریگر زود قضاوت نکنند.
13. زن و شوهر باید زبان یکدیگر را بفهمند.
14. زن و شوهر باید به دخالتهای دیگران بی اعتنا باشند.
15. با یکدیگر با نرمی و ملایمت سخن بگویند و به طور متقابل به یکدیگر احترام بگذارند.
16. باید سعه صدر داشته باشند و از خطاها یکدیگر بگذرند؛ یعنی برای یکدیگر همچون آینه باشند: نکات مثبت یکدیگر را تکرار و نکات منفی را فراموش کنند.
17. هر یک از زوجین باید نقاط ضعف خود را شناخته، در صدد اصلاح آنها برآید.
18. در خوشی و ناخوشی با هم همدرد باشند.
19. اختلاف را بین خود حل کنند و به بیرون نکشانند و نیز کینه به دل نگیرند.
20. خطاهای یکدیگر را به کنایه بفهمانند و به رخ نکشند.
21. زن برای شوهر خرج تراشی کند و همچشمی با دیگران نداشته باشد و نگوید: قربون بند کیفتم تا پول داری رفیقتم.
22. به نظم و ترتیب در امور زندگی توجه داشته باشند و برای همه کارهای لازم مانند انجام فرایض و عبادات، دیدن فامیل و دوستان، تفریح و گردش و سفر، کارهای روز مره و خصوصا تربیت فرزندان وقتی را تعیین نمایند.

برگرفته از کتاب بهشت خانواده جلد دوم – نویسنده سید جواد مصطفوی

ادرس اینترنتی :http://ghadeer.org/Book/686/108515