وقتی شأن نزول آیه حجاب را – که با سند موثق بلکه صحیح بیان شده – ملاحظه می کنیم، می بینیم که سبب نزول آیه شریفه، آرایش و خودنمایی زن بوده است.
یعنی؛ در صدر اسلام و قبل از نزول آیه حجاب، طبق آداب و رسوم آن زمان، زنی با آرایش و زینت و سر و گردن برهنه از خانه ای به خانه دیگر می رفت، اتفاقا جوانی از آن کوچه می گذشت، وقتی آن زن را با آن وضع دید، چشمانش را به او دوخت و چنان جذب و فریفته او شد که هنگام عبور سرش به استخوان یا شیشه ای که از دیوار بیرون زده بود اصابت کرد و خون جاری شد، آن جوان با همان حال خدمت رسول اکرم صلی الله علیه و آله رسید و جریان را شرح داد، آنگاه آیه حجاب نازل شد.
که به مردان مومن بگو: چشمان خود را از نامحرم بپوشانند و به او نگاه نکنند.
و نیز به زنان مومنه بگو: چشمان خود را از نامحرم بپوشانند… و زینت و آرایش های خود را پنهان نمایند، مگر زینت هایی که ظاهر است.
این آیه از ابعاد مختلف قابل بحث و بررسی است؛ لیکن ما به لحاظ ایجاز و اختصار به فهرست نکات مهم آن بسنده می کنیم:
نکات مهم آیه حجاب:
1. این آیه زنان با ایمان را مور خطاب قرار داده؛ یعنی زنی که دستورالعمل این آیه را نادیده بگیرد و نسبت به حجاب و ارتکاب محرمات بی اعتنا باشد، از جرگه مومنین خارج و از دایره ایمان بیرون است.
2. همانگونه که مردها موظف اند چشمانشان را از نامحرم بپوشانند، زن ها نیز موظف و مکلف اند چشمانشان را از نامحرم بپوشانند.
3. زنان باید از ارتکاب هر نوع عمل منافی با عفت پرهیز نمایند، کما اینکه مردها باید به این وظیفه عمل کنند.
4. زنان باید زینت های خود را از دید نامحرم مخفی نمایند، مگر دست تا مچ و صورت در حد ضرورت؛ نه تا گوش، بناگوش و گردن و سینه و…
5. زنان باید به وسیله مقنعه، چادر، عبا و مانتو، تمام برجستگی های بدن خود را کاملا پنهان کنند.
6. زنان باید هنگام عبور در مقابل نامحرم، به گونه تحریک آمیز راه نروند و با پای کوبی و… توجه نامحرمان را به خود جلب ننمایند.
7. جمله آخر آیه امیدوار کننده است؛ زیرا هر انسانی اعم از زن یا مرد، پیر یا جوان به طور مسلم اشتباهاتی در زندگی داشته و دارد و گناهانی را مرتکب شده؛ لذا خداوند می فرماید با این دستورالعمل ها که ما برای مومنین صادر کرده ایم، ممکن است زنان یا مردانی باشند که قبل از آگاهی از این آیه گناهانی را مرتکب شده اند، اکنون که از این تکلیف الهی آگاه می شوند، نا امید نباشند که چون ما مرتکب این گناه شده ایم، از رحمت و مغفرت خداوند محروم گشته ایم؛ بلکه خداوند ارحم الرحمین است و راه بازگشت بندگان را باز گذاشته؛ لذا می توانند از عملکرد سابق خود اظهار ندامت کرده، توبه و انابه نمایند، از گناه دست بکشند و به خدا نزدیک شوند، شاید رستگار گردند.
8. و اما اینکه می فرماید شاید رستگار شوید و به طور قطع و مسلم نمی فرماید رستگار خواهید شد؛ می توان گفت از آن رو که رستگاری انسان به وسیله انجام تکالیف الهی و وظایف محوله به دست می آید؛ ممکن است انسان از گناهی توبه کند و پس از چند روز مجددا مرتکب آن گناه شود. یا ممکن است از این گناه توبه کند و گناه دیگری مرتکب شود که جلوی رستگاری او را بگیرد.
و یا پس از این توبه نتواند خود را صحیح و سالم و بدون آلودگی به مقصد برساند؛ در این صورت رستگار نخواهد شد و آن وقت نمی تواند به خدا اعتراض کند که تو فرمودی اگر توبه کنی، قطعا رستگار می شوی و من توبه کردم چرا رستگار نشدم!
یک برداشت غلط از آیه
از آنجا که ممکن است برخی از خانم ها به چند کلاس درسی که خوانده اند مغرور شوند و از ترجمه فارسی قرآن (که می فرماید: زن ها زینت های خود را ظاهر نکنند مگر آنها که ظاهر و نمایان است.) به غلط چنین برداشت کنند که آرایش های مصنوعی و خودآرایی های دستی هم جزء زینت های طبیعی محسوب می گردد و به دنبال این اندیشه شیطانی، با آرایش و زینت بیرون آیند و در این راستا مرتکب گناهی بزرگ شوند.
معنای صحیح ما ظهر منها
بر اهل دانش و بینش پوشیده نیست که هر موجودی در نظام آفرینش و از جمله زن دارای یک نوع محسنات و جذابیت های طبیعی و خدادادی است که توجه دیگران را به خود جلب می کند، مانند: اندام متناسب، چشم و ابرو و لب و دهان متناسب و…
در این صورت اگر دیدگاه خود را (در خصوص پوشاندن صورت و دست ها به طور کامل) تنزل دهیم و جواز باز بودن صورت و دست ها تا مچ را بپذیریم آن وقت معنا و مفهوم آیه شریفه این می شود که بر زن واجب است تمام بدن خود را از نامحرمان بپوشاند و جایز نیست زینت ها و زیبایی های خود را آشکار سازد، مگر آن زیبایی های طبیعی و خدادادی که خواهی، نخواهی پیدا و آشکار است، آن هم به همان صورت طبیعی و عادی و اما اینکه آب و رنگ هم به آنها بزند و زیبایی و دلربایی آن را چند برابر کند و با این کارش لرزه و رعشه در اندام مردان و جوانان عزب بیفکند، نه تنها جایز نیست بلکه صد درصد حرام و از گناهان بزرگ به شمار می رود.
اینک برای اثبات این مدعا لازم و ضروری است آیات و روایات مربوط به حجاب را از دیدگاه فقه و لغت و تفسیر مورد بحث و بررسی دقیق قرار دهیم.
اما فقه الایات:
چنان که معنای لغات مربوطه را دانستید نوبت می رسد به فقه الایات که به صورت فشرده و اجمال بیان می کنیم.
– ولا یبدین زینتهن: یعنی زنان مومنه زینت های خود را با نو آفرینی و خود آرایی آشکار و فاش نسازند، مگر آنهایی که به طور طبیعی و عادی پیدا و نمایان است.
– و نیز هنگام راه رفتن در کوچه و بازار، پاهای خود را محکم بر زمین نزنند؛ یعنی با ایجاد صدای مصنوعی توجه دیگران را به خود جلب نسازند.
– و نیز مانند زنان زمان جاهلیت نخست با آرایش و زینت در مقابل نامحرمان رفت و آمد نکنند.
– همچنین هنگام سخن گفتن با نامحرم، صدای خویش را ظریف، نرم و دلربا جلوه ندهند.
با وجود این همه تصریحات که نهی از آرایش، خود آرایی، خودنمایی و جلوه گری زن شده است:
– چگونه می توان گفت: جایز است زن با آرایش بیرون آید؟!
– چگونه می توان گفت: پایکوبی زن که باعث شنیدن صدای خلخال پای او می شود جایز نباشد، اما آرایش و خود آرایی او که بدن جوانان را می لرزاند جایز باشد؟!
– چگونه می توان گفت: صدای آرام و نرم زن از پشت پرده حرام باشد، چون باعث تحریک مرد می گردد، اما زینت و آرایش او که جنس مخالف، آن را با چشم می بیند و فریفته و دلباخته او می گردد و بدنش می لرزد و… حرام نباشد؟!
اضافه بر آنچه گفته شد، شیوه و روش ما در مقام استنباط احکام الهی این است که، به قرآن و عترت طاهره تمسک کرده و می گوییم:
قرآن، قول، عمل و عدم ردع(16) معصومین علیهم السلام برای ما حجت است و طبق آنها عمل می کنیم.
و اما قرآن: که آیاتش از نظرتان گذشت.

برگرفته از کتاب