آیا خودارضایی گناه دارد؟در مورد آن حدیث یا آیه ای هست؟

من جوانی 17ساله هستم که مدتی هست دچار خود ارضایی شده ام قبلا با این توجیه که خدا من را نگاه میکند و خود ارضایی را یک گناه دانستم وشروع به نماز خواندن کردم تا حدود کمی از آن جلوگیری کردم ولی مدتی است که دوباره گرفتار آن شده ام.آیا خود ارضایی گناه دارد؟راهی برای ترک آن واسه من دارید؟

پرسش 1:
آيا خودارضايي گناه دارد؟در مورد آن حديث يا آيه اي هست؟
شرح :
پاسخ:
خودارضايي در اسلام حرام است!! اما اگر کسي قبل و در حين انجام عمل از حرمت آن اصلا اطلاعي نداشته است و احتمال هم نمي داده است ، گناهي بر او نوشته نمي شود. (1)
حرمت چنين عملي از اين آيه به دست مي‌آيد : “کساني که براي ارضاي غريزه جنسي خود راهي غير از ازدواج طلب کنند، تجاوزگرند”. (2)
هنگامي که از حضرت صادق (ع) در مورد استمنا مي‌پرسند، مي‌فرمايد:
«گناه بزرگي است که خداوند در قرآن مجيد از آن نهي فرموده.استمنا کننده مثل اين است که با خودش نکاح (زنا) کرده باشد. اگر کسي را که چنين کاري مي‌کند بشناسم، با او هم خوراک نخواهم شد». (3)
ضررها و عوارض استمنا عبارتند از:
الف) آسيب‏هاى جسمانى‏:
1. ضعف و تحليلِ قواىِ جسمانى‏؛
کاهش انرژى جسمانى بدن از مضرات مهم و جبران‏ناپذير خودارضايى است. احساس خستگى عارضه طبيعى انزال است، اگر خودارضايى در شبانه روز به دفعات تکرار شود، اين احساس خستگى در ساعات مختلف همراه انسان است. در نتيجه به مرور زمان ضعف و بى حالى در فرد تثبيت شده و يک طبيعت ثانوى براى او ايجاد مى‏کند. کاهش و تخليه مکرر قواى جسمانى به ضعف عمومى و دائمى بدن و بالاخره به پيرى زودرس مى‏انجامد.
… وقتى قلم به دست مى‏گيرم، زود خسته مى‏شوم و قدرت نوشتن ندارم، ناچار قلم را روى زمين مى‏گذارم تا وقتى که دستم کمى قدرت پيدا کند و دوباره بنويسم. «نامه‏اى از يک جوان»
… آن چه امروز برايم باقى مانده است (از ناحيه اين عمل)، جسمى نحيف و درهم شکسته است.«نامه‏اى از يک جوان».
… با اين که ورزشکارم، زانوهايم مرتب سست مى‏شود.«پسرى 18 ساله»
لاغرى، لرزش بدن، پژمردگى، ضعف مفاصل، تشنج، زردى و تيرگى چهره، از نشانه‏ها و عوارض ضعف جسمانى است.
متأسفانه ضعف جسمانى به همين جا ختم نمى‏شود بلکه کل بدن را ساقط مى‏کند. شخصى که مبتلا به اين عمل شوم شود، رفته رفته ضعف شديد در خود احساس کرده، کمر درد او را آزار مي دهد تا اين که به فلج عمومى بدن مبتلا مي شود.
2. ضعف بينايى؛
خود ارضائي به تدريج در نور چشم و قدرت بينايى اثر مى‏گذارد و آن را کاهش مى‏دهد. درجات و شدت ضعف چشم بستگى به درجات و شدت خودارضايى دارد و اين به حدى است که گاه به نابينايى منجر مى‏شود.
با اين که اهل ورزش هستم، چشمانم خسته مى‏شود و جلو چشمم تيره و تار مى‏شود، به حدى که سرگيجه مى‏گيرم؛ آيا اين از عوارض خودارضايى است؟ «نامه‏اى از يک پسر 18 ساله»
جوانى که هشت سال مبتلا به خودارضايى بود، وقتى مى‏خواست کتابى را بخواند، چشم هايش سياهى مى‏رفت، حدقه‏هاى چشم او بيش از حد معمول گشاد و باز شده بود و در قعر چشم‏هاى خود درد شديد احساس مى‏کرد. (به نقل از مشکلات جنسى نسل جوان).
روزى در يکى از خيابان‏ها چشمم به جوانى حدوداً بيست و پنج ساله افتاد که در اثر نابينايى به همراه برادرش حرکت مى‏کرد، چون با برادرش آشنا بودم جلو رفتم و سؤال کردم: چرا چنين شده است؟ گفت: او مبتلا به انحراف جنسى (خودارضايى) بوده است و دست از اين کار برنداشته تا به اين روز افتاده است. (همان).
3. آسيب‏پذيرى در برابر بيمارى ها؛
تحليل رفتن قدرت بدن و قواى جسمانى، بستر پذيرش ساير بيمارى‏ها را فراهم مى‏آورد. جسمى که با خود ارضايى ضعيف شده است نمى‏تواند در مقابل ميکروب ها و ويروس ها از خود دفاع کند. جوانى مبتلا به اين عمل شوم بود، در همين حين به يکى از بيمارى‏هاى همراه با تب دچار شد و در همان حال خودارضايى مى‏کرد، در روز ششم بيمارى کاملاً ضعيف شده بود و در نتيجه مرگ او را فرا گرفت.
4. آسيب دستگاه تناسلى و ناتوانى‏هاى جنسى و توليد مثل‏؛
خودارضايى اثرات مهمى در دستگاه تناسلى از خود برجاى مى‏گذارد. دکتر «هوچنين سون» معتقد است که عموم ناراحتى‏هاى مربوط به دستگاه تناسلى از آثار خودارضايى است. بعضى ازاين اثرات عبارت اند از:
– تورم غدد وذى‏؛
– تورم کانال نطفه‏؛
– تورم قسمت پايينى و عقب کانال ادرار؛
– شل شدن عضلات تناسلى‏؛
– خروج بى اختيار منى با کوچک ترين حادثه‏‏؛
– ارضاى ناکامل جنسى و از دست دادن لذت مقاربت بعد از ازدواج؛‏
– ناتوانى و تأخير توليد مثل به خاطر ضعف مکرر دستگاه تناسلى و انزال زود هنگام‏؛
– بيماري هاى مقاربتى؛‏
– عقيم شدن‏.
5. آسيب مراکز عصبى و غدد در مغز؛
در اثر خودارضايى و تحريک زياد، هيپوتالاموس آسيب مى‏بيند. مغز و مراکز حساس ديگر مکرراً دچار کاهش نسبى جريان خون مى‏شوند و از اين طريق آسيب‏هاى جبران‏ناپذير بر آنها وارد مى‏شود. تخليه‏هاى مکرر عصبى، موجب ضعف اعصاب مى‏شود.خودارضايى‏هاى مکرر، مرکز عصبى را دچار حساسيت و ضعف و خستگى و اختلال مى‏سازد. به گفته يکى از دانشمندان، خود ارضايى موجب ضعف قواى شهوانى و بى رمق و بى جان شدن آنها مى‏شود.
به طور کلى اختلال قواى بينايى، شنوايى (مثل صداى زنگ در گوش و وز وز کردن) و… از ضعف و اختلال اعصاب است.
… قسمت‏هاى عمده بدن من يعنى قلب و اعصابم به هم ريخته است. «نامه‏اى از يک جوان»
و تو اى جوان عزيز به خود آى و اين آسيب‏ها را جلوى چشم خويش تابلو کن و با تأمل در اين منظره نامطلوب و غيرقابل قبول، خود را از دام اين بلا نجات بده.
– کم خونى؛
– کم اشتهايى و مشکلات گوارشى؛
– کم خوابى و اختلال در خواب؛
– تنگى نفس؛
– سر درد و سرگيجه؛
– پيدايش تغييرات در نخاع و ستون فقرات؛
همگى از آسيب‏هاى جسمى خودارضايى هستند.
ب) آسيب‏هاى روحى – روانى‏:
1. ضعف حافظه، حواس پرتى و ناتوانى در تمرکز فکرى‏؛
همان گونه که گذشت، يکى از پى آمدهاى خودارضايى، ضعف و تحليل قواى جسمانى است و اين به نوبه خود ناشى از اختلال در عملکرد سيستم مغز و اعصاب است. اختلال در اين سيستم موجب مى‏شود که بخش حافظه کارايى لازم را نداشته باشد. علاوه بر اين، شخصِ مبتلا به خودارضايى به خاطر تمرکز در اين عمل و توجه نسبتاً مداوم به موضوعات جنسى، حواس پرت و ناتوان در تمرکز فکرى است که اين خود عامل ديگرى براى کاهش مستمر حافظه است.
از عوامل حفظ و تقويت حافظه آن است که فرد به کارهاى علمى و فکرى مشغول باشد، در حالى که شخص خودارضا از کارهاى علمى و فکرى باز مى‏ماند و اين خود عامل ديگرى براى ضعف حافظه چنين اشخاصى است.
… استعداد کافى داشتم و تحصيل مى‏کردم. اما اکنون استعدادم کم شده و مطالب را درست درک نمى‏کنم و با فشار و سختى به تحصيل ادامه مى‏دهم. «نامه‏اى از يک دانش‏آموز»
2. اضطراب؛
دلهره و دلواپسى از ويژگى‏هايى است که دائماً فرد خودارضا را رها نمى‏کند، او مرتب با خود درگير است و نمى‏تواند با خود کنار آيد. افکار آشفته، وسواس فکرى، بى ثباتى، درهم ريختگى فکرى دامن گير اوست: «نکند کسى بفهمد»، «کى و چگونه اين کار را تکرار کنم»، «کى مى‏شود نجات پيدا کنم» و.. لحظه‏اى آرام و قرار ندارد، سرزنش و تحقير خود به علت ارتکاب گناه، شخصيت او را در هم مى‏کوبد. گاهى تأخير در ترک و اين که بعد از ترک چه مى‏شود، امان او را مى‏گيرد.
… آيا با ترکِ خودارضايى باز هم علائم آن باقى مى‏ماند. «امضا: همدم مرگ»
… آيا پس از ترک مى‏توانم ازدواج کنم و صاحب فرزند شوم؟ آيا بخشوده خواهم شد؟ «نامه‏اى از يک جوان»
آن چه امروز از اين عمل برايم باقى مانده است، روحى متزلزل و بغض و نفرتى متراکم است. «نوجوان 17 ساله تهرانى»
3. افسردگى‏؛
بى احساسى و بى تفاوتى، بى نشاطى و بى ذوقى، سستى و گوشه‏گيرى، غم و اندوه، عدم علاقه به امور هنرى، ورزشى، مسائل معنوى و… همگى از نشانه‏هاى بارز و حتمى افسردگى است.
4. پرخاشگرى و بداخلاقى‏؛
شخصِ خودارضا نسبت به کوچک‏ترين محرک محيطى حساس است، حوصله گفت و گو با ديگران را ندارد، زود رنج است و سريعاً از کوره در مى‏رود، به نور زياد، صدا، رفت و آمد و … حساسيت فوق‏العاده دارد.
5. يأس از زندگى‏؛
… در سنين 16 يا 17 سالگى دو مرتبه دست به خودکشى زدم ولى موفق نشدم، اکنون در ميان توفان مرگبارى به اين سو و آن سو مى‏روم، شايد هم يک سويش نابودى باشد. «نامه‏اى از يک جوان»
6. از بين رفتن خلاقيت‏ها، توانايى‏ها و سرکوب شدن استعدادها.
7. عدم ميل به تحصيل، مطالعه، تحقيقات علمى و فعاليت‏هاى فکرى.
8. هوس باز و بى‏بند و بار شدن و اعتياد به ارضاى جنسى نامشروع.
9. بى عاطفه، کم رو و خجل.
10. عدم اعتماد به نفس و احساس حقارت، ضعف اراده.
11. از بين رفتن صفاى دل و بى علاقه‏گى نسبت به امور معنوى، مجالس دعا، جماعات و… .
12. احساس گناه، عذاب وجدان.
ج) آسيب‏هاى اجتماعى‏:
خودارضايى يک حس گريز از اجتماع پديد مى‏آورد که در اثر افراط و تکرار در او ريشه‏دارتر خواهد شد. فرد در گوشه‏اى خود را منزوى و به افکار دور و دارز مى‏پردازد. توجه به لذات شخصى، سبب سستى روابط اجتماعى مى‏گردد و حيات جمعى را دچار مخاطره مى‏سازد. فردِ خودارضا به غير از ميل به انزواجويى در عرصه اجتماعى نيز با مردم جوششى ندارد و از زندگى جمع احساس لذت نمى‏کند. اينجاست که نه تنها شخصيت اجتماعى و انسانى چنين افرادى تدريجاً متزلزل شده بلکه جامعه نيز از وجود نيرو جوان و پرانرژى محروم گرديده است و در دراز مدت موجب اختلال در نظام اجتماعى مى‏شود.
اين دسته از آسيب‏ها عبارت اند از:
1. بى آبرويى؛
2. مشکلات خانوادگى؛
3. انزواى اجتماعى، طرد شدن از جامعه و مشکل دوست يابى؛
4. مشکلاتى در ازدواج از قبيل:
– بى ميلى به ازدواج و تأخير در آن‏
– بى ميلى به همسر
– ناتوانى در مقاربت صحيح و ارضاى جنسى خود و همسر
– ناسازگارى خانوادگى‏
– سرد بودن کانون خانواده‏
– ناتوانى در برابر مشکلات و سختى‏ها پس از ازدواج‏
– طلاق و متزلزل شدن کانون خانواده‏
5. افت تحصيلى‏:
اين کار روى تحصيلات من به شدت اثر گذاشت، من که تا سال سوم راهمايى جزء شاگردان خوب کلاس بودم، در سال سوم راهنمايى، ثلث اول يک تجديدى آوردم. «نوجوان 15 ساله»
6. بزهکارى‏:
7. عدم علاقه نسبت به فداکارى، خدمتگزارى به همنوعان و …
8. لذت نبردن از دوستى‏ها و مهر و محبت‏ها در روابط با پدر و مادر، بستگان و دوستان و بالاخره بريدن از آنان.
9. از بين رفتن عزت، پاکدامنى، شرف و حيا.
10. انحطاط و انحراف فکرى و عملى خود و به انحراف کشيدن ديگران.
11. ايجاد خطرات اجتماعى براى خانواده خود و نواميس ديگران.
12. سوء استفاده جنسى و تجاوز به کودکان.
13. ترويج و اشاعه فحشا و منکرات.
14. شيوع بيمارى‏هاى مقاربتى در جامعه.
15. حسادت و بدبينى.
د) آسيب‏هاى معنوى و اخروى‏:
همه آسيب‏هاى سه گانه که سخن از آن ها به ميان رفت، قابل اصلاح و جبران است؛ اما آسيب معنوى به اين راحتى قابل جبران نيست!!
چون اولاً:
آسيب به قلب و دل است که هيچ چيز بعد از وجود آدمى به ارزش، کارايى، حساسيت و لطافت قلب و دل او نيست. به تعبير قرآن و روايات اسلامى، گناه به انسان سرازير مى‏شود و آن را فاسد و از کار مى‏اندازد.
ثانياً:
اين آسيب فقط دنيوى نيست.
خودارضايى هم که اسلام به شدت از آن نهى کرده است، شايد از همين باب باشد که اثر در قلب و دل آدمى مى‏گذارد و آثار روحى و روانى خودارضايى که در بخش (ب) بيان گرديد، عمدتاً از همين بيمارى دل ناشى مى‏شود.
اين ها ضررها و آسيب هاي عمل خود ارضايي است. بنا بر اين شايسته است اين عوارض را جلوي چشم خود قرار دهيد و از آن عمل براي هميشه خداحافظي کنيد.

پي نوشت:
1. آيت الله مکارم شيرازي، استفتائات جديد، ج 1، ص 370 ، س 1246.
2. مؤمنون (23) آيه 7.
3. وسائل الشيعه، ج 18، ص 575.

پرسش 2:
من جواني 17ساله هستم که مدتي هست دچار خود ارضايي شده ام قبلا با اين توجيه که خدا من را نگاه ميکند و خود ارضايي را يک گناه دانستم وشروع به نماز خواندن کردم تا حدود کمي از آن جلوگيري کردم ولي مدتي است که دوباره گرفتار آن شده ام. آيا راهي براي ترک آن واسه من داريد؟
پاسخ:
يكى از تحوّلات قابل توجه در دوره نوجوانى، بروز و ظهور تمايلات جنسى و شهوانى است كه گاهى نوجوانان را با مشكل مواجه مى سازد و اين مشكلات به دليل ناآشنايى با اين پديده و عدم آمادگى براى هدايت اين استعداد در مسيرى منطقى، موجد گرفتارى هايى براى نوجوان مى شود. شما الان در سن نوجواني هستيد. هورمون هاي جنسي شما در حال فعاليت هستند و در اثر فعاليت هورمون ها ،غريزه جنسي شما فعال مي شود. غريزه جنسي هم مانند ساير نيازها، براي تامين و ارضا، انسان را به فعاليت وامي‌دارد. در اين ميان عده اي از نوجوانان در برابر آن خويشتن داري مي کنند و برخي هم دنبال خود ارضايي مي روند که با دانش پزشکي و روانشناسي و دستورات ديني سازگار نيست.
به اين نکته توجه داشته باشيد که انزال در مردان و ارگاسم(رسيدن به اوج لذت جنسي) در زنان فرآيندي رواني- ارگانيکي و يا به عبارتي عاطفي- ارگانيکي است. توضيح اينکه ارضاء کامل و آرامش آور غريزه‌ي جنسي هنگامي به وقوع مي پيوندد که شخص در دو جنبه جسمي و عاطفي نسبت به پاسخ دهي به آن اقدام نمايد، به ديگر سخن وقتي نياز جنسي به عنوان يک انرژي غريزي بخاطر عوامل بيروني و يا دروني(بيروني مثل ديدن صحنه هاي محرک و دروني مثل تخيلات تحريک کننده) در شخص براه مي افتد و در درون شخص ايجاد ناآرامي مي‌کند و خواستار پاسخ شخص به آن است است، شخص بايد در دو طيف به موازات هم نسبت به ارضاء آن اقدام نمايد.
1 – جنبه جسمي که با آمدن مني در مرد و ارگاسم در زن به وقوع مي پيوندد.
2- جنبه رواني و عاطفي که لازمه آن شرکت همسر در فرآيند ارضاء است. فقط در اين صورت است که ارضاء غريزه ي جنسي به صورت کامل انجام مي شود و آرامشي وصف ناپذير در شخص حکم فرما مي‌گردد و انرژي طوفان ساز اطفاء مي شود. متاسفانه بسياري ازجنبه دوم غفلت مي‌کنند و به غلط تصور مي‌کنند که با تحريک آلت تناسلي و ارضاء جسماني تمام پروسه‌ي ارضاء تکميل مي‌شود و غريزه جنسي پاسخ کامل خود را مي گيرد و حال آنکه اگر اين تصور درست بود. شخص بايد بعد از خود ارضايي احساس آرامش کامل مي نمود در حالي که بنا به شهادت بسياري از کساني که دست به خود ارضايي مي زنند و از جمله خود شما، بعد از ارضاء مصنوعي دچار افسردگي و اضطراب مي شوند و اين بخاطر اينست که غريزه ي جنسي هنوز جواب کامل نگرفته و انرژي رواني حاصل از نياز جنسي به طور کامل خاموش نشده است، و لذا هنوز اين انرژي درسيستم رواني به عنوان يک انرژي طغيان گر و طوفان ساز مي چرخد و روح و روان ما را به هم مي ريزد و به همين جهت است که روانشناسان مطرح و من جمله فريد از خود ارضايي به عنوان يک عامل مشکل ساز و مختل کننده سيستم رواني ياد مي کنند و اسلام نيز از آن به عنوان يک گناه بزرگ ياد مي‌کند، بياد داشته باشيد که حرامها و حلال هاي اسلام همه بر اساس يک مصلحت و مفسده براي روح و روان و جسم انسان شکل گرفته اند، مصالح و مفاسدي که دانشمندان و روانشناسان بعد از هزارو چهارصد سال به برخي از آنها پي برده اند.
و اما راهکارهاي مقابله،
– چون شما جوان هستيد، و سرشار از انرژي! بايد سعي کنيد نيرو و انرژي خود را در راه صحيح بکار بگيريد. يکي از بهترين کارهايي که مي توانيد براي تخليه انرزي تان بکار بگيريد ثبت نام در کلاس هاي ورزشي است. ورزش موجب دفع نيروهاى متراكم بدن تان مى شود. در اين صورت، قواى جنسى تعديل مى گرددد و زمينه انحرافات جنسى، بخصوص خودارضايى، تا حد زيادى از بين مى رود. ورزش هايي مثل شنا ،پياده روي ،واليبال ،بسکتبال و…
-سعي کنيد مدت زيادي تنها نمانيد. بيشتر در محيط صميمي خانواده حضور داشته باشيد. در جلسات گروهي شرکت کنيد. چون در تنهايي فکرهاي مختلفي به ذهن فرد خطور مي کند.
– موقعي که به فکر خودارضايي مي رويد بايد بتوانيد حواس خود را پرت کنيد. همان موقع محيط را ترک کنيد و به فعاليتي ديگر بپردازيد.
– حتما اگر اين فکر به سراغتان آمد به دستشويي برويد و بدون دست ورزي، آلت خود را با آب سرد بشوييد.
– برنامه ريزي براي اوقات فراغت خود داشته باشيد. سعي کنيد هيچ وقت بيهوده اي نداشته باشيد.
– سعي کنيد از خوردن بيش از اندازه غذاهاي تند، تخم مرغ، دارچين ، پياز،غذاهاي چرب بپرهيزيد چون اين غذاها سرشار از انرزي هستند.
– از ديدن فيلم هاي مبتذل خودداري کنيد. چون هميشه صحنه هاي ان فيلم در ذهن شما مي ماند. اگر اين فيلم ها داري حتما آنها را از بين ببريد طوري که به هيچ وجه به آن ها دسترسينداشته باشيد.
– قطع رابطه با دوستاني که مشکل افرين هستند. چون اين دوستان منحرف و بى بند و بار سعى دارند احساس ها و تجربه هاى راست يا دروغ خود يا ديگران را درباره مسائل جنسى و انحراف اخلاقى با حرص و ولع و با حالتى غرورآميز، براىشما تعريف كنند و شما را به سمت اين ناهنجارى ها سوق دهند.
– سعي کنيد اگر برايتان امکان دارد به سرکار برويد.
– برنامه خوابتان را تنظبم کنيد.سعي کنيد اول شب به رختخواب برويد. وسعي کنيد در روز فعاليت هاي زيادي انجام داده باشيد و بعد از ظهر هم نخوابيد تا شب با خستگي کامل به رختخواب برويد. چون اگر خسته نباشيد افکار شهوتي به سراغ شما خواهد آمد. و سعي کنيد با شکم پر نخوابيدو به پشت هم بخوابيد.
– از پوشيدن لباس هاي تنگ و چسبان خودداري کنيد.
– درست است اين کار را مي کنيد. ولي سعي کنيد نمازتان را بخوانيد. چون زماني که شما وضو مي گيريد بايد پاک باشيد و در آن زمان سعي مي کنيد جلوي خود بگيريد و اين کار زشت را انجام ندهيد.
– . ياد مرگ و قيامت: از جمله عوامل مهمى كه نقش زيادى در كنترل غريزه جنسى دارد، ياد مرگ و قيامت است. انسانى كه معتقد به مرگ و جهان آخرت است و اعتقاد دارد كه روزى بايد در پاى ميزان دادگاه الهى قرار بگيرد و جوابگوى اعمال و كردار خود باشد، هرگز به خود اجازه نمى دهد نافرمانى و معصيت كند و هميشه خود را در محضر الهى احساس مى كند و با تقويت ايمان، وسوسه هاى شيطان را سركوب مى كند.
– پرورش معنويات در خود: ايمان به خدا و تقويت معنويت نقش مهمى در جهت دادن به افكار و انديشه و گفتار و و كردار انسان دارد. باورهاى اعتقادى و اعمال عبادى و معنوى، تفكر و انديشه انسان را به سمت كمالات اخلاقى سوق داده و از خيال پردازى در افكار شيطانى باز مى دارد.
– کوتاه کردن مدت حمام. در هنگام استحمام به نكاتى كه در پى مى آيد، توجه لازم مبذول داريد:
1. سعى كنيد مدت حمام كردن تان كوتاه بوده، زمان زيادى در حمام نمانيد.
2. به آلت تناسلى خود در آينه و يا به طور مستقيم توجه نكنيد.
3. از بازى با آلت خود و ماليدن آن اجتناب نماييد.
4. براى نظافت موهاى بدن خود، از داروهاى نظافت بهداشتى مثل «موبر» استفاده كنيد.
5. در حمام، هيچ گاه كاملا عريان نشويد، بلكه از شورت يا لنگ استفاده نماييد.
6. حتى الامكان موهاى زايد بدن خود را با فاصله بيشترى ازاله کنيد، يعنى سعى نمايند موى بدن خود را بيشتر نگه دارند.
ولي به اين نکته هم توجه کنيد که اگر بيش از اندازه بزرگ شون موجب کثيفي و خارش مي شوند و زمينه را براي خودارضايي فراهم مي آورد
توجه داشته باشيد که همه اين امور بدون کم وکاست و به صورت مستمر ف نتيجه بخش خواهد بود. و در تمام حالات از خداوند براي حفظ پاکي استعانت بجوييد.